Regenseizoen in volle glorie!

29 maart 2011

Na een lange blog-stilte hebben we heel wat leesvoer voor jullie! Als jullie intekenen op onze nieuwsbrief krijgen jullie vaker post, want mailen gaat voor ons gemakkelijker dan deze blog bijvullen!

We zijn ons prima aan het “habitueren”, zoals ze dat hier zeggen.

Koen werkt aan een strategisch plan over de bijkomende diensten van de mutualiteit (MSAG Mutualité de Santé de l’Archidiocèse de Gitega). In een eerste fase brengt hij een bezoek aan elke sectie ( te vergelijken met een afdeling op parochie- of dorpsniveau). Op dit moment heeft de MSAG 16 secties, gelegen in de provincies Gitega, Mwaro en Karuzi. De secties liggen in de heuvels rond Gitega, gemiddeld een uur rijden vanaf de stad, binnen de grenzen van het Bisdom. Om sommige secties tijdens het regenseizoen te bezoeken is een 4x4 geen overbodige luxe maar enkel een middel om veilig ter plaatse te geraken. De rit naar een sectie kan de dag zelf levensgevaarlijk lijken, om de volgende dag weer in het niets verzinken ten opzichte van de nieuwe toestand van de weg na een nachtelijke regenbui.
Tijdens deze eerste sectiebezoeken tracht hij in overleg met de mutualisten een zicht te krijgen op cijfermateriaal (aantal mutualisten, vrijwilligers, inkomsten en uitgaven, ledenbijdrage), de structuur van de sectie, welke bijkomende voordelen de sectie reeds aanbiedt, toekomstperspectieven en bekijkt hij vooral de ondersteuningsmogelijkheden (vorming, logistiek, financieel,…). Een aantal diensten en voordelen (services complémentaires) komen in alle secties voor zoals de mogelijkheid om microkredieten aan te vragen, in te stappen in het geitenproject, beroep doen op een hulpkas en een comité dat zich bezighoudt met voordelige aan- en verkoop van basisvoedsel (rijst, bonen, mais). Het naaiatelier van Ntita, de molen in Mukanda, de rijstpelmachine in Gatonde zijn unieke projecten maar enorm leerrijk voor de andere secties. Opvallend is hoe weinig de secties van elkaar weten. Positief is wel de vraag van enkele secties naar ondersteuning om nieuwe diensten te kunnen opstarten. Aan Koen om onder andere hiervoor een leidraad uit te werken! Binnenkort volgt een vergadering met alle leiders van de secties om de koppen samen te steken.

Tussen de sectiebezoeken door probeert Koen minstens 2 tot 3 dagen per week IPRED te ondersteunen. Ondertussen is de groep encadreurs versterkt met 2 stagiairs van de Ecole Sociale van Gitega. Door in de werking mee te draaien merkt Koen vooral het gebrek aan pedagogische kennis en vaardigheden op bij de encadreurs. Dat vertaalt zich in conflicten met de kinderen, beloftes die niet nagekomen worden, kale voormiddagen en ergernissen in (waarschijnlijk) beide kampen. De komende weken zal er tijd gemaakt worden voor vorming over enkele basisprincipes van animatie, leeftijdskenmerken, straffen en belonen… Het contact van Koen met de kinderen is gelukkig enorm hartelijk! Ze kunnen zijn naam prima uitspreken en leren hem geregeld woordjes Kirundi (zonder iets op de mouw te spelden – wat ze meestal snel doen!). Voorts kunnen ze er maar niet aan over hoe sterk Koen wel is: hij kan drie kinderen met één arm opnemen. Dat ze zelf allemaal niet van de grootste en zwaarste zijn, zit daar natuurlijk ook voor iets tussen! Tegenwoordig klinkt de kreet van “Umkalele” al niet meer vreemd in de straten van Gitega en neuriën de kinderen spontaan liedjes die ze aangeleerd kregen.
De afgelopen weken zijn er enkele themadagen geweest. Zo werd er op de Wereld Waterdag van 22 maart een spelnamiddag georganiseerd in het teken van water. De kinderen deden érg enthousiast mee toen ze wisten dat ze een LEEG flesje meekregen op het einde van de dag, maar of ze ook daadwerkelijk begrepen dat water een wereldproblematiek is valt te betwijfelen. Ze leerden ook weer nieuwe spelformats: samen aan iets bouwen, instructies geven aan een team-genoot,… Dat de kinderen zo intens blij te maken waren met een leeg flesje als cadeau vonden we frappant. Straffer werd het toen er op het einde van de namiddag aan de poort een oude man verscheen die een leeg flesje kwam vragen (hij had de kinderen ermee buiten zien komen). Waterrecipiënten zijn hier schaarser dan het water zelf. Confronterend! Sinds enkele weken kopen wij trouwens geen flessenwater meer, maar koken en filteren we zelf ons water.
Ook aan de Wereld Tuberculosedag werd bij IPRED aandacht geschonken. Ine had een interactieve presentie voorbereid om de kinderen bewust te maken van TBC. Geen gemakkelijke opdracht, want niemand van de kinderen wist wat longen waren, waar ze lagen en al zeker niet waar ze voor dienen. Van TBC hadden de meesten wel al eens gehoord en dat het ernstig kon zijn wisten ze ook. Ze speelden verschillende spelletjes om te leren beseffen dat hun longen erg waardevol zijn! (ballon opblazen, voor het langst aaaa zeggen, kaarsje uitblazen vanop afstand) Ze mochten ook eens naar hun eigen longen luisteren door een stethoscoop. Van een bezoeker later die middag kregen ze toevallig, maar toepasselijkerwijs, een carnavalsfluitje dat kan uit- en inrollen!

De gezondheid van de kinderen is belangrijk en daar proberen we ze bewust van te maken. Zo wordt er elke ochtend tijd gemaakt om de tanden te poetsen. Afgelopen week werden alle kinderen gewogen en gemeten en kregen ze een uitgebreide voetverzorging. In een volgende fase zullen ze grondiger onderzocht worden door Ine, maar ze zijn het nu nog niet gewend om bij een dokter te komen. We willen vermijden dat er vreemde verhalen over de blanke dokter gaan circuleren.

Ieder trimester worden de ouders/gastouders van alle kinderen bij IPRED uitgenodigd voor een infonamiddag. Een groot deel van de kinderen kan dankzij de inspanningen van IPRED namelijk terug terecht bij zijn oorspronkelijk gezin of familie, sommigen leven ondertussen in een gastgezin; maar allen blijven ze kwetsbaar. Er zijn ook nog steeds kinderen die volledig op straat leven. Fidela (encadreur en Zuster Van De Jacht) had het met de ouders over het functioneren van de kinderen en de verantwoordelijkheid die vooral bij de ouders zelf ligt. Zo merkt IPRED ze dat er vaak weinig respect is voor het schoolmateriaal dat ze van IPRED krijgen. Bovendien laten de ouders na om hun kind te stimuleren om naar school te gaan. Ze informeren ook amper naar de school of de interesses van het kind. Latha merkt op dat er een belangrijke traditie verloren aan het gaan is waardoor het kind en zijn gezin kwetsbaarder worden: tot voor de oorlog werd een kind enkele weken na de geboorte door de ouders gepresenteerd aan de rest van de gemeenschap (dorpskern of heuvel). Dat betekende dat de opvoeding van het kind vanaf dan een verantwoordelijkheid werd van die gemeenschap. Sinds de oorlog (jaren ‘90 tot zo’n 5 jaar geleden) is dat gebruik verwaterd. Hierdoor staan gezinnen (vaak ontwricht, een-ouder of opnieuw samengesteld als gevolg van de burgeroorlog) enorm onder druk. Samen met de schrijnende economische armoede creëert dit voor kinderen een roep naar de straten van de stad. Soms zijn de conflicten thuis van die aard dat IPRED ze niet hersteld krijgt. We gaven ook een presentatie over kinderrechten en UNICEF. Weerom een moeilijke opdracht, want 90% van de ouders had nog nooit van UNICEF gehoord en kenden het logo ook niet. Er is nog werk aan de winkel!!

La santé… si valable!

Het was een werk van lange adem, maar Ine is uiteindelijk kunnen starten in het ziekenhuis van Gitega. Enkele weken zullen dienen als inloopperiode om de plaatselijke manier van werken te leren kennen. Bij gebrek aan een arts op de zalen (waar de patiënten liggen) loopt Ine mee met een laatstejaarsstudent die het ziekenhuis steunt (uit sympathie?) terwijl hij zijn thesis aan het schrijven is. Diomed, een vriendelijke kerel, stelt Ine meteen voor aan een hele schare (zeker 20) verpleegkundigen in opleiding die op dat moment de tour mee aan het volgen zijn. Elke ochtend wordt samen met de verpleegkundige en de stagiairs een tour gemaakt langs alle bedden waarbij dan de patiënten besproken worden en hun verdere behandeling gepland wordt. De stagairs lopen rond in witte schorten en een mutsje dat Ine aan de jaren 50 doet denken, met in grote rode letters hun studiejaar op gedrukt: I, II, III of IV TM (technicien médical).
Op initiatief van Ine is Diomed met haar meegegaan om op de verschillende diensten de verpleging te overtuigen om de briefings bij te wonen. Een ochtend-overdracht van patiënten gebeurt op geen enkele dienst (er is wel een soort van logboek, maar dat gaat maar in één richting he). Om de maand zijn er andere groepen stagiairs verpleegkunde die de diensten overbevolken (telkens zo’n 20-tal per service). Artsen verschijnen amper op de afdelingen. Er is echt wel nood aan structuur en misschien is die wel het best op te bouwen via een gezamenlijk ochtendmoment. Hiërarchiegewijs werd eerst de medisch directeur geconsulteerd die toevallig tijdens zijn verlof even op zijn kantoor was. Hij keurde de vraag goed met de herinnering aan lang vervlogen tijden met stafvergaderingen en briefings. Erna konden de andere diensten gebriefd worden. De ochtend erop was het bang afwachten. Na een lange zoektocht naar de sleutel van het enige polyvalente zaaltje, druppelden één voor één witte uniformen binnen, vooral van stagiairs. Diegene die de nacht gedaan had presenteerde de nieuwe en gecompliceerde casussen. Dat gebeurde met moeite omdat structuur ontbrak en Frans de voertaal was dankzij de Muzungu. Na enkele dagen timmeren aan de inhoud en vorm van de presentaties bleven de artsen achterwege en zaten er enkel nog Diomed, Ambroise (pediatrie) en Ine als kader voor een publiek van een 60-tal stagiairs verpleegkunde. Ondertussen kan Ine wel zeggen dat de stagiairs iets bijleren, maar de kwaliteit van de briefings gaat niet echt vooruit. Bovendien is het een interessante mogelijkheid om over ingewikkelde casussen te discussiëren en raad te vragen, die nog steeds niet benut wordt. Gelukkig zien Ambroise en Diomed het nut wel in en gaat het overleg soms zelfs door onder het afdak als de sleutel of zijn bewaarder weer eens onvindbaar blijken te zijn.

Het ziekenhuis is groot van oppervlakte en bestaat uit verschillende paviljoenen die verspreid liggen. Er zijn geen overdekte verbindingen, wat problemen geeft bij regenbuien… De materniteit, de externe consultaties en de post-operatieve afdeling liggen het dichtst bij de hoofdingang. Een goede speurder ontwaart ook een hokje waar spoedgevallen zich kunnen aanmelden, achter een schotje staan 1 verpleegkundige en een 10-tal stagiairs klaar met 8 tafels om de zieken op te vangen. Verder staan er enkele staanders voor een infuus, een bank en 2 stoelen (1 met zitvlak en 1 zonder…). Om de pediatrie en de afdeling voor interne ziekten te bereiken moet je het pleintje achter het hoofdgebouw helemaal oversteken. Onderweg kom je wassende en kokende vrouwen tegen. Dat zijn de garde malades of de moeders van patiënten. Aangezien verpleegkundigen hier letterlijk enkel de medische handelingen uitvoeren (spuitjes zetten, infuus steken) heeft een patiënt iemand nodig die hem wast en voedt. Die handelingen gebeuren op het midden- en voorplein van het ziekenhuis. Er is dus steeds een gezellige drukte en er hangt en ligt overal was te drogen. Er is ook een eigen farmacie, een labo en een kamer waar een röntgentoestel staat.

In de namiddag doen Diomed en Ine regelmatig nog eens een ronde van die patiënten bij wie misschien ondertussen het resultaat van een onderzoek gekend is. Maar vaak is dat ijdele hoop. Dat is ook niet verwonderlijk als je als patiënt/garde malade afhankelijk bent van het tempo waarmee het voorschrift gemaakt wordt, erna via de apotheek het materiaal moet gaan halen, dan moet wachten op een stagiair die het bloed komt trekken of andere handelingen komt doen, dan met het staal zelf naar het labo moet gaan om het te laten onderzoeken om wat later ook niet vergeten het resultaat terug te gaan ophalen. Na 9u30 neemt het labo enkel nog urgente stalen aan, de rest moet wachten tot de volgende dag. Geen waterdicht of razendsnel systeem… Uitermate opvallend is het aantal patiënten met AIDS, TBC of een combinatie van beide.

Patiënten keren vaak te vroeg naar huis. De reden is financieel: bij het binnenkomen betalen ze 10 000 Bu (6 euro of een weekloon) aan het ziekenhuis. Als ze vertrekken wordt er een afrekening gemaakt en niet gemaakte kosten krijgen ze terugbetaald, indien ze over het bedrag zitten moeten ze bijbetalen. Als ze kunnen, willen de patiënten dus overnachtingen besparen. Een grote tegenvaller voor patiënten die op vrijdag nog aan hun bed gekluisterd zijn, want in het weekend is er geen dokter die de ronde doet om ze naar huis te ontslaan.

Huis-, tuin- en keukennieuws dan!

Koken doen we sinds verschillende weken zelf. Gelukkig kunnen we rekenen op hottie, ons gasfornuis dat ons steevast blijft steunen, ook tijdens de stroompannes. Hij heeft ons ook al geholpen een brood of bananencake te toveren! We trekken ook al aardig onze plan op de markt waar we de prijzen beginnen te kennen: 200 Bu voor 2 grote tomaten, 500 Bu voor een middelgroot trosje bananen, 400 Bu voor 5 -7 passievruchten, 400 Bu voor een gemiddelde ananas, enz… (1 euro = 1690 Francs Bu) Tussen de regenbuien door gaan we er bijna dagelijks langs. De vrouwen zijn jaloers op onze kikkergroene winkel-tas van de CM en vragen er steeds naar. Hier wordt alles verpakt in kleine zwarte plastic zakjes. Er circuleren er zoveel dat de straten er bijna mee geplaveid zouden kunnen worden; een milieuprobleem kondigt zich aan, want een beleid rond afval is er niet.